5 خرداد 1389 / 12 جمادی الثانی 1431 / 26 می 2010

در پنجم خردادماه 1287 ش برابر با 26 مي1908 م در حالي كه عمليات اكتشاف نفت به يأس تبديل شده بود، نخستين چاه نفت ايران در شهرستان مسجد سليمان از شهرهاي استان خوزستان در عمق 600 متري زمين به نفت رسيد و نفت تا ارتفاع 25 متر از سطح زمين فوران كرد. اين واقعه، باعث شد كه امپراتوري انگليس، جهت حفظ منابع نفتي، اقدام به احداث و گسترش تأسيسات عظيمِ استخراج، تصفيه، صدور نفت و توليدات نفتي در جنوب ايران نمايد. يك سال بعد ساخت پالايشگاهي در اين منطقه آغاز شد و به بنا نهادن شهر آبادان منجر گرديد و پالايشگاه آبادان، براي مدت‏هاي طولاني بزرگ‏ترين پالايشگاه جهان به شمار مي‏رفت. شهر مسجد سليمان از نظر وجود معادن و تأسيسات نفتي از اهميت بسياري برخوردار است و تاكنون بيش از 250 حلقه چاه نفت در آن حفر شده است. يكي از نويسندگان انگليسي در اين‏باره نوشته است: "به اين ترتيب، صنعتي آغاز شد كه در طي دو جنگ جهاني، نيروي دريايي انگلستان را نجات داد ولي براي ايران زحمتي ايجاد كرد كه از مجموع مزاحمت‏هاي دولت‏هاي ديگر، بيشتر بود".

رژيم بعثي عراق، در طول هشت سال دفاع مقدسِ غيور مردان سپاه اسلام، همواره پس از شكست در جبهه‏هاي جنگ و از كف دادن بخشي از مواضع خود، از درماندگي، تنها راهِ چاره را در بمباران مناطق مسكوني و غيرنظامي مي‏ديد و به اين روش غيرانساني متوسل مي‏شد تا به زعم خود، شكستش را پنهان كند. با فرار بعثيان به عمق خاك عراق و خارج شدن شهرهاي زيادي از زير آتش توپخانه و موشك‏هاي بُردِ متوسطِ عراق، ابرقدرت‏ها، موشك‏هايي با بُرد بلند در اختيار رژيم بعث گذاشتند و بار ديگر، سياست بمباران مناطق مسكوني، از سر گرفته شد. در جريان اين بمباران‏ها، عده زيادي از مردم بي‏پناه در شهرهاي مختلف كشور به خاك و خون كشيده شدند و برگ ننگين ديگري به كارنامه سياهِ رژيم بعث و حاميانِ مزوّر آنان اضافه گشت. در اين ميان به منظور مقابله به مثل، خلبانان متهور ايراني نيز، بارها مناطق حساس و استراتژيك عراق را هدف حمله خود قرار دادند.

علي اكبر سياسي در سال 1273 ش در تهران به دنيا آمد. پس از اتمام تحصيلات دانشگاهي، در روزگار احمدشاه قاجار، در امتحانات اعزام دانشجو به خارج، شاگرد اول شد و بعدها در فرانسه دكتراي علوم تربيتي و روانشناسي گرفت. علي اكبر سياسي تحت تأثير جريان‏هاي فكري و اجتماعي ناشي از زندگي در اروپا، با چند تن از دوستانش كه در فرنگ تحصيل كرده بودند، حزب ايران جوان را تأسيس كرد. او پس از بازگشت از اروپا به تدريس در مدرسه دارالفنون، نظام و علوم سياسي پرداخت و با تأسيس دانشگاه تهران به استادي اين دانشگاه نائل آمد. وي بعدها كه انجمن روانشناسي ايران تأسيس شد به رياست آن انجمن برگزيده شد و رياست مؤسسه روانشناسي دانشگاه تهران را برعهده گرفت. دكتر سياسي همچنين مدت دوازده سال رياست دانشگاه تهران را به عهده داشت. دكتر سياسي، وزير فرهنگ در دولت احمد قوام و علي سهيلي و نيز وزير مشاور در هيئت دولت مرتضي قلي بيات، وزير فرهنگ دولت ابراهيم حكيمي و وزير امور خارجه دولت ساعد بود. او در پايه‏گذاري يونسكو همكاري داشت و عضو فرهنگستان ايران و شوراي عالي فرهنگ بود. وي پس از كناره‏گيري از رياست دانشگاه، با استادي و تدريس در دانشكده ادبيات خدمت مي‏كرد و به مقام استادي ممتاز رسيد. دكتر سياسي، ده سال پاياني عمر را در اروپا و امريكا زندگي مي‏كرد و به كارهاي علمي مي‏پرداخت. از دكتر سياسي آثار متعددي بر جاي مانده كه اصول روانشناسي، روانشناسي پرورشي، روانشناسي جديد، منطق و فلسفه، هوش و خرد و... از آن جمله‏اند. وي اصول روانشناسي جديد را در ايران بنياد نهاد، از اين روبه نام بنيانگذار و پدر روانشناسي جديد در ايران معروف مي‏باشد. دكتر علي اكبر سياسي پس از سالياني كه در اروپا زندگي مي‏كرد، در سال 1368 به ايران بازگشت و سرانجام در خرداد 1369 در 96 سالگي در تهران درگذشت.

بر اثر رشادت‏ها و فداكاري‏هاي بي‏شمار فرزندان غيور اسلام در جنبش حزب اللَّه لبنان، جنوب اين كشور كه از سال 1361 ش، در اشغال ارتش نژادپرست اسرائيل قرار داشت، از يوغ صهيونيست‏ها آزاد شد و مزدوران اسرائيلي، با ذلت اين منطق را رها كردند و اين نخستين باري بود كه رژيم صهيونيستي چنين شكستي را از مسلمانان متحمل مي‏شد. پس از اين پيروزي مردم لبنان، فارغ از هر دين و مذهبي به جشن و سرور پرداختند و به رزمندگان حزب اللَّه به ديده قهرمانان ملي نگريستند. از نتايج اين پيروزي، انتفاضه مسجدالاقصي است كه در آن مجاهدانِ فلسطيني به پيروي از حزب اللَّه لبنان به مقابله جدي با اشغال‏گران پرداخته‏اند. به اميد روزي كه فلسطين و قدس شريف نيز از سلطه و اشغال صهيونيست‏ها رهايي يابد.

در خانواده مؤذن زاده که اغلب به فعالیت های مذهبی و اذان گویی پرداخته اند، رحیم مؤذن زاده، فرزند ارشد شیخ عبدالکریم است، راه پدر را با جدیت بیشتر پی گرفت و عملاً پس از درگذشت پدرش به جای او قرائت اذان را ادامه داد. اذان مشهور مؤذن زاده که در گوشه‌ روح الارواح آواز بیات ترک (زند) خوانده شده است، اذانی است که رحیم مؤذن زاده در سال 1334 در میدان 15 خرداد در استودیوی 6 خوانده است. به روایت خود مؤذن زاده، او در حالی که روزه‌دار بوده می‌خواسته است اذانی بگوید تا برای فرهنگ ایران و اسلام یادگاری ارزنده باشد. این اذان گوی سرشناس ایرانی، در سن هشتاد سالگی بر اثر بیماری روز پنجشنبه 5 خرداد ۸۴ در تهران دعوت حق را لبیک گفت. روحش شاد...

تا زمان عبدالملك بن مروان ، خليفه‏ي اموي ، مسكوكات اسلامي همان سكه‏هاي رومي و ايراني بود. عبدالملك ، سكه‏هاي مزبور را تغيير داد و آن‏ها را به مسكوكات عربي تبديل كرد. نخستين سكه‏ي اسلامي در سال 74 هجري در دمشق ضرب شد.

علي بن محمد بن عبدالصمد همداني مصري معروف به سخاوي از مشاهير ادبا و نحويين و قرّاء، فقها، لغويين، اصوليين و مفسرين و درشمار پيشوايان نحو، تفسير، لغت وقرائت قرار دارد و به شيخ القرّاء معروف است. تحصيلات وي ابتدا در شام ودر ادامه در مصر بود. سپس در شام بر كرسي تدريس تكيه زد و به تدريس و تاليف پرداخت. تفسير القرآن، شرح مفصل زمخشري و فتح الوصيد از اوست.

اميرعلي شير بن آلوس ملقب به نظام الدين از مشاهير درباريان و وزراي سلطان حسين گوركاني، در سال 844 ق به دنيا آمد. وي به زبان فارسي و تركي شعر مي‏سرود و به "ذواللسانين" معروف بود. اميرعلي شير با آن كه وزير سلطان بود ولي هيچ گاه از تأليف ومطالعه‏ي علمي غافل نمي‏گشت. سرانجام از وزارت كناره‏گيري كرد و با شاعر هم عصر خود، عبدالرحمن جامي مصاحبت گزيد. اربعين منظوم، ديوان اشعار، محبوب القلوب و ده‏ها اثر ديگر از تاليفات اوست. او به ساخت و تعمير بناهاي اسلامي فراواني از جمله ايوان حرم امام رضا و مقبره‏ي شيخ عطار همت گماشت.

حاج آقا رحيم ارباب در سال 1297 هجري قمري در روستاي « چرمهين» اصفهان به دنيا آمد. آقاى حاج آقا رحیم ارباب اصفهانى از مشاهیر علماء اسلامى و اكابر دانشمندان و اكبر و اعظم علماء معاصر اصفهانست و از جهت سن و شیخوخیت از تمام علماء و مجتهدین امامیه مسن‏تر و بیش از یكصد سال عمر مباركش است . ايشان تا پايان عمر به پيروي از استاد خود جهانگيرخان از گذاشتن عمامه پرهيز کردند و خود را شايستة اين مقام نمي دانستند. و حال آنکه اگر کسي با ايشان محشور بود، لياقت ايشان را از همه بيشتر مي ديد. حاج آقا رحيم رمز يک قرن زندگي خود را اينگونه بيان کردند:« من هيچ وقت بد خواه کسي نبودم.»

سِر رابرْتْ فيلْمِر، فيلسوف و نظريه‏پرداز سياسي انگليسي در اواخر قرن شانزدهم يا اوايل قرن هفدهم ميلادي در انگلستان به دنيا آمد. وي پس از طي تحصيلات خود مورد توجه چارلز اول، پادشاه وقت انگلستان قرار گرفت و از شاه، لقب "لُرد" گرفت. فيلمر به عنوان يك نظريه‏پرداز سياسي از حق الهي پادشاهان دفاع مي‏كرد و مدعي بود كه اين حق به صورت ارثي از آدم و نوح و همين طور تا عهد چارلز اول به پادشاهان رسيده است. وي معتقد است كه حكومت پادشاه بر ملت بايد مثل حكومت پدر بر خانواده و فرزندانش باشد. اين انديشه، كه در كشورهاي داراي حكومت دموكراسي، غيرمعقول و احمقانه جلوه مي‏كند، در زمان فيلمر، در نظر انگليسي‏ها، انديشه‏اي معقول و منطقي بود. فيلمر هم‏چنين اعتقاد داشت همان طور كه شخص عادي مي‏تواند املاك و دارايى‏هاي خود را براي بازماندگانش به ارث بگذارد، پادشاه نيز مي‏تواند مقام و دارايى خود را به وارث خود تفويض كند. اين نظرات در قرن‏هاي بعد، مورد انتقاد انديشمندان قرار گرفت. چراكه از ديد آنان، در حكومت‏هاي دموكراسي، اصل توارث در مورد قدرت اقتصادي پذيرفته شده است نه در مورد قدرت سياسي. هم‏چنين، فلسفه فيلمر به مذاق برخي سياست‏مداران و فلاسفه انگلستان نيز خوش نيامد و آن را رد كردند. مهم‏ترين اثر رابرت فيلمر، پدر ملت، در تاييد اقتدار طبيعي پادشاهان و تشريح حق الهي آنان نام دارد كه 27 سال پس از مرگ وي، در سال 1680م منتشر شد. سر رابرت فيلمر سرانجام در 26 مه 1653م درگذشت.

شارل لويى آلفونْسْ لاوران، پزشكي فرانسوي بود كه پس از اخذ دكتراي خود، به خدمت نظام درآمد و به الجزاير اعزام شد. وي در آنجا فرصت مناسبي داشت تا درمورد بيماري مالاريا كه همه ساله در بسياري از نقاط جهان، جان انسان‏هاي زيادي را مي‏گرفت، تحقيقات كافي و مطالعات لازم به عمل آورد. در نتيجه در 26 مه 1880م به كشف عامل اين بيماري موفق شد. لاوران پي برد كه عامل بيماري‏زاي مالاريا، از نوع باكتري نبوده، بلكه موجودي تك ياخته از سلسله آغازيان است. اين نخستين بار بود كه موجودي تك سلولي به عنوان عامل مولد يك بيماري شناخته مي‏شد. اين موجودات انگلي توسط پشه‏هايى موسوم به آنوفل وارد بدن و خون مي‏شوند و بيماري را منتقل مي‏كنند. پس از انتقال باكتري به بدن و تكثير آنان، شخص در ابتدا دچار لرز مي‏شود و درنتيجه تركيدن گويْچه‏هاي سرخ پر انگل و پراكنده شدن انگل‏هاي درون آن در خون، بيماري مالاريا يا تب نو شكل مي‏گيرد. براي نابودي اين بيماري بايد محل زندگي پشه آنوفل در باتلاق‏ها را خشكانيد و اين پشه‏ها را به وسيله سم‏پاشي از بين برد. لاوران در سال‏هاي بعد نيز به مطالعه در باب بيماري‏هاي مناطق گرمسيري پرداخت و در سال 1907م به سبب تحقيقاتش در باب كشف عامل بيماري مالاريا، به اخذ جايزه نوبل نائل آمد.

فرانسويان، از مدت‏ها قبل از طريق فعاليت‏هاي اقتصادي و تجاري در سرزمين تونس نفوذ كرده بودند. اما از 26 ماه مه 1881م به موجب پيمان باردو، كشور تونس به صورت رسمي تحت الحمايه فرانسه شد. حضور استعمارگرانه فرانسه در اين كشور، ادامه يافت. بعد از جنگ جهاني اول مخالفت‏هاي مردمي روي داد حدود 80 سال كه خواهان استقلال تونس بودند. اين مخالفت‏ها گرچه با شدت سركوب شد، اما بار ديگر در دهه 1930م حركت‏هاي استقلال طلبانه به رهبري حبيب بورقيبه شكل گرفت. در 1957 رژيم سلطنتي برچيده و بورقيبه، رئيس جمهوري تونس شد. اما او پس از رسيدن به قدرت تا 1987 مستبدانه حكومت كرد. كشور تونس در شمال افريقا بين ليبي و الجزاير و بر ساحل درياي مديترانه واقع است.

ناحيه گويان در حدود قرن شانزدهم، توسط دريانوردان اسپانيايى كشف و مستعمره اين كشور شد. اما در اوايل قرن هفدهم ميلادي، بر سر تصرف اين منطقه و نواحي اطراف آن، ميان استعمارگران اروپايى جنگ‏هايى درگرفت تا آن كه در جريان كنگره ويِن در سال 1815، مرزهاي فعلي در گويان برقرار شد. انگليس تا سال 1966م به استعمار و بهره‏برداري از منابع گويانِ تحت اشغال خود، مشغول بود. در اين سال، گويان، مستقل و عضو كشورهاي مشترك المنافع انگليس شد. اما چهار سال بعد، در 1970، حكومت گويان تبديل به جمهوري شد. گويان با 214/969 كيلومتر مربع مساحت و در حدود 800 هزار نفر جمعيت، در سواحل اقيانوس اطلس در شمال امريكاي جنوبي قرار گرفته و با كشورهاي ونزوئلا، سورينام و برزيل همسايه است. پايتخت گويان، جورج تاون و شهرهاي مهم آن ليندن ونيوآمستردام است. بيش از 40% مردم گويان مسيحي و اكثريت پيرو آيين پروتستان هستند. زبان رسمي سكنه گويان انگليسي و خط رايج آنها لاتين است. نژاد هندي و سياه اكثريت دارد. واحد پول آن دلار گويان است. اين كشور اگرچه با برخي همسايگان خود از جمله ونزوئلا اختلافات مرزي دارد اما روابط اقتصادي محكمي با ديگر همسايه خود، كشور برزيل برقرار نموده است. حكومت اين كشور جمهوريِ چند حزبي با يك مجلس قانون‏گزاري است. (ر.ك؛ 23 فوريه)

سالْتْ، مخفف كلمات مذاكرات محدود ساختن سلاح‏هاي استراتژيك است كه در سال 1969م بين امريكا و شوروي آغاز شد و در 26 مه 1972م به امضاي نخستين قرارداد محدود ساختن سلاح‏هاي استراتژيك شامل موشك‏هاي كوتاه برد و قاره‏پيما با كلاهك هسته‏اي انجاميد. پيمان سالت - 1 كه بين ريچارد نيكسون و لئونيد بِرِژِنف سران ايالات متحده امريكا و اتحاد جماهير شوروي در كاخ كرملين به امضا رسيد، حاوي تعهدات دو كشور براي كاهش نوبتي و دوره‏اي كلاهك‏هاي هسته‏اي و نيز كاهش تعداد سكوهاي پرتاب موشك‏هاي ميان‏برد هسته‏اي در اروپا بود و از معاهدات عمده امريكا در دوران زمام‏داري نيكسون به شمار مي‏رود. هم‏چنين، بِرِژنف از انعقاد اين پيمان به خاطر استقرار روز افزون سكوهاي پرتاب موشك‏هاي امريكايى در اروپا استقبال كرده بود. مدت اعتبار قرارداد سالت 1 پنج سال يعني تا سال 1977م مقرر گرديد اما در سال 1974م بين سران دو كشور توافقي ديگر به امضا رسيد كه به موجب آن، اين قرارداد تا پنج سال ديگر تمديد شد. با اين حال، با تهاجم شوروي به افغانستان در دسامبر 1979م جيمي كارتر رئيس جمهور وقت امريكا اين قرارداد را از كنگره پس گرفت و مسابقه تسليحاتي بين امريكا و شوروي همچنان ادامه يافت.(ر.ك: 18 ژوئن)

شوراي همكاري خليج‏فارس با عضويت شش كشور جنوب خليج فارس يعني عربستان سعودي، كويت، امارات متحده عربي، بحرين، قطر و عمان در 26 مه 1981م، يك سال پس از آغاز جنگ عراق عليه جمهوري اسلامي ايران اعلام موجوديت كرد. اهداف اعلام شده شوراي همكاري خليج فارس، همكاري‏هاي اقتصادي، سياسي، نظامي و حمايت متقابل در برابر تهديدات خارجي است. با اين حال به علت اتكاي كشورهاي عضو اين شورا به نيروهاي بيگانه و شركت نداشتن همه كشورهاي حاشيه خليج فارس در شوراي همكاري، اين شورا نتوانسته است امنيتي پايدار بر اساس منافع جمعي كشورهاي حاشيه خليج فارس در اين منطقه به وجود آورد. به علاوه، اعضاي شورا، هنوز در مورد همكاري‏هاي اقتصادي و سياسي و نظامي، موفقيت قابل توجهي به دست نياورده‏اند. اين شورا در طول جنگ هشت ساله عراق عليه ايران، به طور آشكار و پنهان به عراق گرايش نشان داد و حتي دو عضو اين شورا، يعني عربستان سعودي و كويت، قسمتي از درآمد نفتي خود را به جبران قطع درآمدهاي نفتي عراق دراختيار آن كشور قرار دادند. با اين حال پس از حمله عراق به كويت، كشورهاي عضو شوراي همكاري خليج فارس، امريكا و متحدين آن را براي دفع تجاوز عراق به كويت، به منطقه دعوت كردند. آنها هم‏چنين علاوه بر فراهم ساختن تسهيلات لازم براي نقل و انتقال نيروهاي امريكا و متحدين، ميلياردها دلار به تامين هزينه جنگ كمك كردند. اجلاس سران شوراي همكاري خليج فارس، سالي يكبار تشكيل مي‏شود و يك اجلاس فرعي و مشورتي سران نيز هر شش ماه يك بار، برگزار مي‏گردد. علاوه بر آن، در طول سال، وزيران خارجه كشورهاي عضو شوراي همكاري خليج فارس، در نشست‏هايي شركت مي‏كنند.

شور گرجستان قبل از آنكه در سال 654م به تصرف مسلمانان درآيد، مدت‏ها تحت سيطره ايران و روم بود. هم‏چنين از قرن شانزدهم تا هجدهم ميلادي، دولت‏هاي ايران و عثماني بر سر حاكميت آن درگير بودند. سرانجام امپراتوري تزاري از اواخر قرن هجدهم در اين كشور نفوذ يافت و به تدريج آن را اشغال كرد. بعد از انقلاب اكتبر 1917م، گرجستان در 26 ماه مه 1918م اعلام استقلال نمود كه دو سال بعد توسط روسيه به رسميت شناخته شد. گرجستان در سال 1921م مورد حمله نيروهاي شوروي قرار گرفت و در سال 1936م به يكي از جمهوري‏هاي اين كشور تبديل شد. با اين حال احساسات ملي‏گرايانه در گرجستان باعث شد تا مردم اين كشور از تحولات شوروي در اواخر دهه 1980م بهره‏برداري كرده و سرانجام در 9 آوريل 1991 به استقلال دست يابند. گرچه گرجستان خود نيز همچنان با مشكل جدايي‏طلبان آبخار در شمال غربي كشور و نيز استقلال‏طلبان اوسِتياي جنوبي روبروست. كشور گرجستان در غرب آسيا و جنوب شرقي اروپا قرار دارد و در همسايگي روسيه، آذربايجان، ارمنستان و تركيه واقع شده است. مساحت اين كشور 69/700 كيلومتر مربع و جمعيت آن 5 ميليون نفر است كه پيش‏بيني شده است تا سال 2025، دويست هزار نفر بر آن افزوده شود. بيش از 70% جمعيت اين كشور از نژاد گرجي بوده و زبان و خط رسمي آن‏ها نيز گرجي مي‏باشد. بيش از 45% مردم گرجستان مسيحي بوده و كم‏تر از 15% آن‏ها مسلمانند. تفليس پايتخت اين كشور و شهرهاي مهم آن عبارتند از روستاوي، باتومي و پوتي. واحد پول گرجستان، لاري مي‏باشد. 26 ماه مه، سال‏روز استقلال اول اين كشور در سال 1918م به عنوان روز ملي گرجستان به حساب مي‏آيد. حكومت اين كشور جمهوري چند حزبي با يك مجلس قانون‏گزاري است. (ر.ك: 9 آوريل)

/ن